Δελφινάτο

(Dauphine).Ιστορική γεωγραφική περιοχή (19.600 τ. χλμ.) της νοτιοανατολικής Γαλλίας, στα σύνορα με την Ιταλία. Ορίζεται στα Δ και στα Β από τον ποταμό Ροδανό, στα Ν από τον ποταμό Ντιράνς και στα Α από την αλυσίδα των Άλπεων. Διαιρείται διοικητικά στους νομούς Ιζέρ, Ντρομ και Άνω Άλπεων. Το Δ. είναι κυρίως ορεινό. Το ανατολικό τμήμα, γνωστό με την ονομασία Άνω Δ., περιλαμβάνει αρκετούς κρυσταλλοπαγείς ορεινούς όγκους, με ορισμένες κορυφές άνω των 4.000 μ. (Πελβού, 4.101 μ.), καλυμμένες με πάγους. Προς τα Δ οι υψομετρικές διακυμάνσεις γίνονται πιο ομαλές και τα βουνά παραχωρούν τη θέση τους σε ένα εκτεταμένο υψίπεδο, το οποίο διαρρέει ο Ροδανός και οι παραπόταμοί του (Ντρομ, Ιζέρ κλπ.). Οι περιοχές κοντά στις κοιλάδες είναι πιο πυκνοκατοικημένες, καθώς το ηπιότερο κλίμα και οι πεδινές εκτάσεις επιτρέπουν την ανάπτυξη της γεωργίας, που αποτελεί την κύρια πλουτοπαραγωγική πηγή της περιοχής. Καλλιεργούνται δημητριακά, φρούτα και κηπευτικά, ενώ οι βοσκότοποι ευνοούν την ανάπτυξη εντατικής κτηνοτροφίας, ιδίως βοοειδών και προβατοειδών. Σπουδαιότερη πόλη είναι η Γκρενόμπλ (156.203 κάτ. το 1999),πρωτεύουσα του νομού Ιζέρ. Άλλα σημαντικά αστικά κέντρα, που βρίσκονται όλα πάνω ή κοντά στον Ροδανό, είναι η Βαλάνς (64.300 κάτ.), πρωτεύουσα του νομού Ντρομ, αγορά προϊόντων της κοιλάδας του Ροδανού με μεγάλη κίνηση και έδρα διαφόρων βιομηχανικών και υδροηλεκτρικών εργοστασίων· η Βιέννη (Vienna, 30.500 κάτ.), αρχαία γαλλορωμαϊκή πόλη,με πολυάριθμα μνημεία (ναός του Αυγούστου και της Λιβίας, ρωμαϊκό θέατρο, ρομανογοτθικός ναός του Αγίου Μαυρικίου κ.ά.) και πλούσιο αρχαιολογικό υλικό, συγκεντρωμένο στο Μουσείο Ρωμαϊκών Επιγραφών· η Ρομάν σιρ Ιζέρ (33.100 κάτ.), βιομηχανικό κέντρο στον ποταμό Ιζέρ, σε απόσταση 20 χλμ. από τη συμβολή του με τον Ροδανό· η Μοντελιμάρ (32.000 κάτ.), μικρή γεωργική πόλη στον ποταμό Ρουμπιόν, με κάστρο του 12ου αι. Στο άγονο τμήμα του νότιου Δ. βρίσκεται η Γκαπ (36.000 κάτ.), παλαιά γαλλορωμαϊκή πόλη (το αρχαίο Vapincum),πρωτεύουσα του νομού των Άνω Άλπεων και αξιόλογο εμπορικό κέντρο, κυρίως ζωοτεχνικών προϊόντων και ξυλείας· τέλος, η Μπριανσόν (12.000 κάτ.), η οποία, επειδή βρίσκεται σε υψόμετρο 1.250 μ. στην άνω κοιλάδα του Ντιράνς και δεσπόζει πάνω στο Μονζενέβρ και στον δρόμο προς την Ιταλία, είχε κατά το παρελθόν μεγάλη στρατηγική σημασία, γεγονός που εξηγεί την οχύρωσή της από τον Βομπάν με διπλό κύκλο προμαχώνων. Σήμερα αποτελεί πολυσύχναστο θέρετρο χειμερινού τουρισμού. Ιστορία. Αρχικά το Δ. κατοικήθηκε από τους Γαλάτες Αλλόβρογες, που εκπολιτίστηκαν από τους Ρωμαίους, οι οποίοι ίδρυσαν εκεί αποικία. Μετά τη συνθήκη του Βερντέν της Λορένης (843) περιήλθε στην κατοχή των Καρολιδών. Αργότερα διασπάστηκε σε πολυάριθμα φέουδα· από τις αρχές του 12ου αι. ενοποιήθηκε ξανά και απέκτησε πολιτική αυτονομία. Το 1343 ο Ουμβέρτος Β’ Λα Τουρ ντι Πεν παραχώρησε την περιοχή στον βασιλιά της Γαλλίας, με τον όρο να διατηρήσει τη διοικητική της αυτονομία, υπό την άμεση προεδρία των πρωτότοκων γιων των βασιλιάδων της Γαλλίας. Από το Δ. προέρχεται και ο τίτλος Δελφίνος (dauphin) που έφεραν οι διάδοχοι του γαλλικού θρόνου. Άποψη της πόλης Μοντελιμάρ στο Δελφινάτο, που είναι χτισμένη κοντά στον ποταμό Ρουμπιόν. Η λεκάνη του Σερ-Πονσόν στο Δελφινάτο, η οποία σχηματίστηκε με το φράγμα του Ντιράνς (φωτ. Γαλλικού Τουρισμού). Τοπίο του νομού Ντρομ, ενός από τους τρεις νομούς στους οποίους διαιρείται διοικητικά το Δελφινάτο, η ιστορική περιοχή της Γαλλίας (φωτ. Γαλλικού Τουρισμού).